ΚΙΝΔΥΝΟΙ ΑΠΟ ΚΙΝΗΤΑ ΤΗΛΕΦΩΝΑ, ΚΕΡΑΙΕΣ ΚΙΝΗΤΗΣ ΤΗΛΕΦΩΝΙΑΣ και άλλες πηγές ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας και ΤΡΟΠΟΙ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ

ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΗ ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΑ ΧΑΝΙΩΝ

Στον τεχνολογικό κόσμο που ζούμε, όλο και περισσότεροι «αόρατοι κίνδυνοι» εμφανίζονται να απειλούν την υγεία και την ασφάλειά μας. Τοξικές χημικές ουσίες στο σπίτι μας, υπολείμματα παρασιτοκτόνων και διάφορα συνθετικά πρόσθετα στην τροφή μας, ηλεκτρομαγνητικές ακτινοβολίες από διάφορες πηγές κ. α. πολλά, συνθέτουν ένα πλέγμα απειλών που είναι δύσκολο να το διαχειριστούμε σε επίπεδο καθημερινής ζωής, ακριβώς γιατί δεν πρόκειται για ξεκάθαρες, ορατές και άμεσες απειλές που μπορεί ο καθένας μας να εκτιμήσει με ακρίβεια και να συμπεριφερθεί ανάλογα με βάση τη λογική. Είναι επιδράσεις διάχυτες που δρούν μακροπρόθεσμα και δεν είναι εύκολο να τις αξιολογήσει κανείς. Γι αυτό και η πιο συνηθισμένη αντιμετώπιση κυμαίνεται ανάμεσα στον πανικό και στη μοιρολατρική παραίτηση.

Ανάμεσα σ’ αυτές τις δύο ακραίες στάσεις, προτιμούμε τη νηφάλια αντιμετώπιση, κι αυτή μπορεί να προέλθει μόνο από τη έγκυρη και τεκμηριωμένη πληροφόρηση. Το σκοπό αυτό προσπαθεί να εξυπηρετήσει το μικρό αυτό φυλλάδιο που αναφέρεται στους κινδύνους της Η/Μ ακτινοβολίας των κεραιών και των συσκευών της κινητής τηλεφωνίας κατά κύριο λόγο, αλλά και αυτής ορισμένων άλλων πηγών. Το περιεχόμενό του βασίζεται στα σημεία που αναδείχτηκαν κατά τις ομιλίες και τη συζήτηση στην εκδήλωση για τους κινδύνους της κινητής τηλεφωνίας που συνδιοργάνωσαν την 1η Δεκεμβρίου 2008 στα Χανιά η Οικολογική Πρωτοβουλία Χανίων και η Οικολογική Πρωτοβουλία Κισσάμου, με βασικούς ομιλητές τον καθηγητή βιοχημείας του Παν/μίου Πατρών κ. Χρ. Γεωργίου και τον δικηγόρο-νομικό περιβάλλοντος κ. Κ. Διάκο, αλλά και σε έρευνα σε βιβλιογραφικές πηγές και στο διαδίκτυο που έγινε από το μέλος της Ο.Π.Χ. Γ. Βλοντάκη.

Α. Σχετικά με τους κινδύνους από την ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία

Στη σημερινή εποχή ζούμε (χωρίς να το καταλαβαίνουμε) μέσα σε μια θάλασσα από Η/Μ ακτινοβολίες (δές στο παράρτημα του κειμένου τι είναι) από τεχνητές πηγές, η ισχύς των οποίων είναι χιλιάδες φορές ψηλότερη από τη φυσική Η/Μ ακτινοβολία (στην οποία οι οργανισμοί μας είναι προσαρμοσμένοι). Προφανώς από ένα σημείο έκθεσης και πέρα, η πιθανότητα βλάβης του οργανισμού μας είναι αυξημένη. Εδώ πρέπει να αναφέρουμε πως τις διάφορες ακτινοβολίες τις κατατάσουμε σε:

1. Μή ιονίζουσες Η/Μ ακτινοβολίες: Ακτινοβολίες χαμηλών συχνοτήτων, (0-9 GHz) όπως αυτές από τα δίκτυα μεταφοράς και διανομής ηλεκτρικής ενέργειας, από μετασχηματιστές, από διάφορες ηλεκτρικές συσκευές, από συστήματα ραδιοφώνου -τηλεόρασης, κινητής τηλεφωνίας, ασυρμάτων τηλεφώνων, ραντάρ κ.α. (ραδιοσυχνότητες).

2. Ιονίζουσες ακτινοβολίες: Πιο ψηλής συχνότητας (>9GHz) Η/Μ ακτινοβολίες, που ξεκινούν από τις υπεριώδεις ακτίνες και περιλαμβάνουν και τις ακτίνες Χ (που χρησιμοποιούνται στις ακτινογραφίες) και τις ακτίνες γ (ραδιενέργεια). Οι κίνδυνοι από αυτή την κατηγορία είναι γνωστοί εδώ και χρόνια.

Όμως οι κίνδυνοι από τις μη ιονίζουσες ακτινοβολίες για πολλά χρόνια είχαν υποτιμηθεί, ενώ υπάρχει και σκόπιμη παραπληροφόρηση από τις εταιρείες κινητής τηλεφωνίας (και απο αυτές που κατασκευάζουν κινητά τηλέφωνα). Αρχικά, οι μόνες επιπτώσεις στον ανθρώπινο οργανισμό που θεωρούνταν σημαντικές και έπρεπε να αποφευχτούν ήταν οι θερμικές επιπτώσεις από την ακτινοβολία (θέρμανση των ιστών που τη δέχονται). Όμως, εκτός από αυτές τις επιπτώσεις υπάρχουν και άλλες βιολογικές επιπτώσεις στα κύτταρα (αλλοιώσεις σε διάφορα συστατικά τους, όπως το DNA), οι οποίες μελετώνται από τους βιολόγους. Τα τελευταία χρόνια πολυάριθμες μελέτες (πιο εντυπωσιακή αυτή από τη Σουηδία τον περασμένο Σεπτέμβρη) έδειξαν πως και οι μη ιονίζουσες ακτινοβολίες (όπως αυτές των ασύρματων δικτύων τηλεπικοινωνιών) προκαλούν βλάβες στο γενετικό υλικό, μείωση της αναπαραγωγικής ικανότητας πειραματοζώων, αύξηση καρκίνων και άλλες ασθένειες. Σε άτομα που ζούν κοντά σε κεραίες εμφανίζονται συχνά συμπτώματα όπως πονοκέφαλοι, ζαλάδες, αδυναμία συγκέντρωσης κ.ά., ενώ διάφορες έρευνες έχουν δείξει περισσότερες περιπτώσεις λευχαιμίας. Πολλά περιστατικά λευχαιμίας εμφανίζονται ιδιαίτερα κοντά σε πυλώνες υψηλής τάσης.

Φυσικά, το αν θα συμβεί κάποια βλάβη δεν έχει μόνο να κάνει με το είδος της συγκεκριμένης πηγής ακτινοβολίας, αλλά και με την ισχύ της, τη διάρκεια έκθεσης του ατόμου, την απόστασή του από την πηγή (με κάθε διπλασιασμό της απόστασης η ισχύς πέφτει στο ¼), το μέρος του σώματος που τη δέχεται, όπως και με τη βιολογική ιδιαιτερότητα (ανθεκτικότητα) κάθε ατόμου.

Η ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία των κινητών και των σταθμών βάσης

Τόσο τα κινητά όσο και οι κεραίες εκπέμπουν και λαμβάνουν ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία. Όσον αφορά την ακτινοβολία της κινητής τηλεφωνίας, αυτή είναι υψίσυχνη ηλε¬κτρομαγνητική ακτινοβολία. Επί του παρόντος χρησιμοποιούνται περιοχές συχνοτή¬των στα 900 MHz και τα 1800 MHz (με επέκταση στα 2100 MHz για την τηλεφωνία 3ης γενιάς). Αυτές οι συχνότητες βρίσκονται ανάμεσα σ’ αυτές των τηλεοπτικών σταθμών και των φούρνων μικροκυμάτων (2300 MHz).

Να επισημάνουμε εδώ πως οι εκπομπές των κεραιών των ραδιοφωνικών και τηλεοπτικών σταθμών είναι πολύ πιο ισχυρές σε ένταση (μερικές χιλιάδες Watt) και γι’ αυτό το λόγο είναι πιο επικίνδυνες από αυτές τις κινητής τηλεφωνίας. Αυτές όμως οι κεραίες είναι πολύ λιγότερες, και βρίσκονται γενικά σε μεγάλη απόσταση από κατοικίες.

Στην περίπτωση των κεραιών κινητής τηλεφωνίας οι τιμές της ακτινοβολίας εξαρτώνται από το συγκεκριμένο σημείο που βρίσκεται κανείς, γιατί εκπέμπουν προς τα πλάγια και προς τα κάτω, σχηματίζοντας έναν κώνο (ή «λοβούς», αν δεί κανείς μια τομή του διαγράμματος) έξω από τον οποίο η ισχύς μειώνεται πολύ. Αν η κεραία βρίσκεται στην ταράτσα κτιρίου, η ακτινοβολία επηρεάζει πολύ λιγότερο το από κάτω κτίριο, αλλά υπάρχει επίδραση κι εκεί, ιδιαίτερα όταν υπάρχουν αντανακλάσεις από γειτονικά κτίρια προς το σπίτι. Τοίχοι και στέγες κόβουν ένα ποσοστό της ακτινοβολίας. Το πρόβλημα με την ακτινοβολία από τις κεραίες είναι πως η εκπομπή είναι συνεχής, άρα συνεχής είναι και η επίδραση στους οργανισμούς όσων μένουν κοντά. Για ασφάλεια έχει προταθεί ένα συγκεκριμένο όριο απόστασης 300 μέτρων από χώρους με ευπαθείς ομάδες, όμως η σημερινή νομοθεσία δεν το εξασφαλίζει (βλ. παρακάτω για τη νομοθεσία).

Στο κινητό τηλέφωνο, το πρόβλημα είναι κυρίως η επιβάρυνση στο κεφάλι όταν το χρησιμοποιεί κάποιος. Εδώ πρέπει να πούμε πως όταν το σήμα της κεραίας είναι αδύνατο (λόγω μακρινής της απόστασης από το κινητό) τότε το κινητό αυξάνει την ισχύ του (ως τα 2 Watt) για να μπορέσει να κάνει επαφή. Όταν το κινητό είναι ανοιχτό (σε αναμονή) και δεν γίνεται συνδιάλεξη, αυτό εκπέμπει ένα σήμα προς την τοπική κεραία κάθε 2 δευτερόλεπτα. Αυτό δεν αποτελεί ουσιααστική επιβάρυνση. Στη φάση όμως της συνομιλίας υπάρχει πρόβλημα με τα κινητά, όταν τα μεταφέρουμε σε τσέπες ή σε ζώνη κολλητά στο σώμα μας. Αυτή η στενή επαφή, είναι και επικίνδυνη.

Πρέπει, επίσης, να επισημάνουμε πως η συνδυασμένη έκθεση σε ακτινοβολίες από διάφορες πηγές, όπως και από επικινδυνες χημικές ουσίες στο περιβάλλον (π.χ. ατμοσφαιρική ρύπανση), αυξάνει τον κίνδυνο βλάβης της υγείας μας («συνεργισμός»). Γι αυτό είναι σκόπιμο να αποφεύγουμε την έκθεση σε όσες μπορούμε.

Χρήση κινητού στο αυτοκίνητο: Xρήσιμο είναι να αποφεύγουμε τη χρήση του κινητού τηλεφώνου στο αυτοκίνητο έχοντας το κινητό τηλέφωνο στο αυτί. Eκτός του γεγονότος ότι η ακτινοβολία ανακλάται από τα μεταλλικά μέρη και συνεπώς τμήμα της κυκλοφορεί εντός του αυτοκινήτου ακτινοβολώντας τον χρήστη και τους συνεπιβάτες με ένταση που μπορεί να είναι μεγαλύτερη κι από αυτή που εκπέμπει το κινητό (τα τοιχώματα του αυτοκινήτου την εστιάζουν σαν φακός), αποσπάται η προσοχή του οδηγού-χρήστη (άλλωστε αυτό απαγορεύεται, και πολύ σωστά, με τον νέο Kώδικα Oδικής Kυκλοφορίας). Σε περίπτωση που είναι απαραίτητη η χρήση του κινητού μέσα στο αυτοκίνητο (κατά προτίμηση με τη βοήθεια blue tooth) χρησιμοποιήστε την ειδική θήκη, στερεωμένη κάπου.

Τα νομοθετημένα «όρια»: Μια σκόπιμη «παρεξήγηση».

Δεν υπάρχει κανένα συγκεκριμένο «κατώφλι» ποσότητας Η/Μ που δέχεται ένα άτομο τέτοιο ώστε να μπορεί να θεωρηθεί πώς αν ξεπεραστεί θα υπάρξει σίγουρα βλάβη, ενώ αν δεν ξεπεραστεί δεν υπάρχει κίνδυνος.

Σύμφωνα, λοιπόν με την Αρχή της Προφύλαξης,- που δέχεται και η Ε.Ε. και άλλοι διεθνείς οργανισμοί-, ακόμα και αν δεν έχει αποδειχτεί πλήρως επιστημονικά η φύση και η έκταση των βλαβών στον ανθρώπινο οργανισμό, οφείλουμε να συμπεριφερόμαστε με τέτοιο τρόπο ώστε να μην προκύπτει κίνδυνος για τον πληθυσμό, ιδιαίτερα για τις πιο ευαίσθητες ομάδες του, δηλ. παιδιά, ηλικιωμένους και ασθενείς. Την ίδια λογική εκφράζουν και το Υπ. Υγείας, ο Συνήγορος του Πολίτη και το Συμβούλιο της Επικρατείας με διάφορες αποφάσεις.

Συνιστώμενα μέγιστα όρια έκθεσης στην Ελλάδα: 720 μW/cm² για συχνότητες 1800 Μεγακύκλων (720 εκατομμυριοστά του βάτ ανα τετραγωνικό εκατοστό επιφάνειας σώματος). Σε ορισμένες χώρες τα όρια αυτά τα τελευταία χρόνια έχουν μειωθεί πολύ – π.χ. 0,4 μW/cm² στην Ελβετία, 0,1 μW/cm² στην Αυστρία, το ίδιο και στη Γαλλία.

Η Η/Μ ακτινοβολία από τις κεραίες και τα κινητά τηλέφωνα είναι πολύ πιο επικίνδυνη για τα παιδιά, συγκριτικά με τους μεγάλους. Τα κύτταρα των παιδιών βρίσκονται σε φάση ανάπτυξης και γι αυτό είναι πιό ευαίσθητα από αυτά των μεγάλων. Αυτό ισχύει και για τα εγκεφαλικά κύτταρα, όπως και των ματιών και άλλων οργάνων. Στην περίπτωση του κινητού, που χρησιμοποιείται σε επαφή με το κεφάλι, τα πράγματα χειροτερεύουν, γιατί και τα οστά του κρανίου στα παιδιά είναι πολύ πιο λεπτά και διαπερατά από την ακτινοβολία σε σύγκριση με αυτά των μεγάλων. Εδώ να επισημάνουμε πως σε έρευνες με πολύχρονους χρήστες κινητού βεβαιώθηκε ψηλότερο ποσοστό όγκων στον εγκέφαλο (και μάλιστα στη μεριά που ακουμπούσαν το κινητό) σε σύγκριση με ομάδα μη χρηστών.

Είναι σημαντικό να έχει χαμηλό δείκτη SAR (βλ. στο παράρτημα τι είναι) το κινητό μας, χωρίς όμως αυτό να αποτελεί «πανάκεια» για το πρόβλημα.

Εδώ πρέπει να αναφέρουμε πως και τα σύγχρονα, ψηφιακά ασύρματα τηλέφωνα, που χρησιμοποιούμε στο σπίτι, αποτελούν πρόβλημα: Η ισχύς τους είναι μέν πολύ μικρότερη από αυτή των κινητών, (10 mW- 10 χιλιοστά του Βάτ), αλλά συνήθως μιλάμε συχνά και πολύ ώρα με αυτά και υπάρχει επιβάρυνση του οργανισμού μας. Η βάση του τηλεφώνου και η συσκευή εκπέμπουν την ίδια ποσότητα ακτινοβολίας, ανεξάρτητα από τη μεταξύ τους απόσταση. Στα δε ψηφιακά, η βάση εκπέμπει ακτινοβολία ακόμα και όταν δεν μας καλεί κανείς. Είναι σκόπιμο να τοποθετούμε τη βάση του ασύρματου τηλεφώνου σε χώρο όπου δεν καθόμαστε πολύ, και το βράδυ καλύτερα να αποσυνδέουμε τη βάση.

Καλώδια υψηλής και υπερυψηλής τάσης της ΔΕΗ (Πυλώνες).

Δημιουργούν πολύ επικίνδυνη Η/Μ ακτινοβολία. Εχει αποδειχτεί πως λευχαιμίες και καρκίνοι εμφανίζονται πολύ συχνά σε όσους κατοικούν κοντά στους πυλώνες της ΔΕΗ. Σχετικά ασφαλής μπορεί να θεωρηθεί μια απόσταση μεγαλύτερη των 200 μέτρων.

Νέοι κίνδυνοι: Τα ασύρματα δίκτυα WLAN (Wireless Local Area Network) ή Wi-Fi (Wireless Fidelity)

Δήμοι, νομαρχίες, πανεπιστήμια, διάφορα ιδρύματα προχωρούν τον τελευταίο καιρό εντελώς αψήφιστα και χωρίς ενημέρωση του πληθυσμού σε εγκατάσταση ασυρμάτων δικτύων σε σταθμούς, λιμάνια, ξενοδοχεία, δημόσιες βιβλιοθήκες, σχολές, πολυκαταστήματα κ.α. για πρόσβαση στο ίντερνετ και διασύνδεση διαφόρων συσκευών. Πρόκειται για τοπικά κυψελωτά δίκτυα, με μικρότερη βέβαια ισχύ από αυτή της κινητής τηλεφωνίας, (50-100 mW). Όμως, όλοι όσοι βρίσκονται στην περιοχή, κάτοικοι ή περαστικοί δέχονται θέλουν-δε θέλουν, χωρίς να το γνωρίζουν, συνεχώς, την ακτινοβολία αυτή. Επίσης, μέσα στα σπίτια πολλαπλασιάζονται τα ασύρματα πληκτρολόγια, ασύρματα «ποντίκια», ασύρματη σύδεση του Η/Υ με το μόντεμ κ.α., επομένως υπάρχει μία συνεχής επίδραση ακτινοβολίας πάνω μας.

Β. Σχετικά με τις ενέργειες των πολιτών για την αυτοπροστασία τους

Από τη στιγμή που εντοπίζουμε ή μαθαίνουμε για την ύπαρξη κεραίας στη γειτονιά μας δίπλα σε σπίτια: Ελέγχουμε για τη νομιμότητά της απευθυνόμενοι εγγράφως στην τοπική πολεοδομική υπηρεσία, στην τοπική περιφέρεια και στην Εθνική Επιτροπή Τηλεπικοινωνιών και Ταχυδρομείων. Υπ όψιν πως το 75% των κεραιών τουλάχιστον είναι παράνομες. (Για επικοινωνία με τους παραπάνω φορείς και για το σύνολο των ενεργειών μας βλ. το κείμενο «Νόμιμες διαδικασίες απομάκρυνσης κεραίας κινητής τηλεφωνίας» στις επόμενες σελίδες).

Από τη στιγμή που δεν είναι νόμιμη, ξεκινάμε οπωσδήποτε δικαστικό αγώνα.

Υπάρχει πάντως πιθανότητα να φέρουμε αποτέλεσμα και πιέζοντας την ιδιοκτήτη του κτιρίου που νοικιάζει επι πληρωμή την ταράτσα του για την κεραία, ή ζητώντας από τη ΔΕΗ να κόψει το ρεύμα.

Δεν μπαίνουμε στη λογική μετρήσεων ακτινοβολίας και στο αν είναι αυτή πάνω ή κάτω από τα «όρια» (πού, άλλωστε, είναι πολύ ψηλά σε σχέση με αυτά άλλων χωρών). Οι ειδικοί τονίζουν πως μεμονωμένες και σποραδικές μετρήσεις σε μια περιοχή δεν έχουν την παραμικρή αξία. Επιπλέον, τα αποτελέσματα μετρήσεων που ανακοινώνει το Γραφείο Μη Ιοντιζουσών Ακτινοβολιών της Ε.Ε.Α.Ε. είναι εντελώς αναξιόπιστα. Το γραφείο αυτό συμπεριφέρεται ως προστάτης των εταιρειών κινητής τηλεφωνίας, τις οποίες υποτίθεται πως ελέγχει.

Παρ’ όλ’ αυτά, αν, για να πάρουμε μια ιδέα τι συμβαίνει στη γειτονιά μας, θεωρήσουμε σκόπιμο να παραγγείλουμε σε κάποιο φορέα να κάνει μετρήσεις, ας ψάξουμε όσο μπορούμε για να δούμε αν είναι ανεξάρτητος από συμφέροντα εταιρειών κινητής τηλεφωνίας (που συνήθως χρηματοδοτούν τον εξοπλισμό και τις έρευνες τέτοιων εργαστηρίων, και ο νοών νοήτω…). Στο παράρτημα αναφέρουμε κάποιες προτάσεις. Για ανίχνευση πηγών Η/Μ ακτινοβολίας μπορούν να χρησιμεύσουν και κάποιες φτηνές σχετικά συσκευές (50-150 €) που κυκλοφορούν στο εμπόριο.

Σε ατομικό επίπεδο: Αν δεν χρειαζόμαστε κινητό, ας μην το χρησιμοποιούμε. Αν το χρειαζόμαστε οπωσδήποτε, το χρησιμοποιούμε όσο το δυνατόν λιγότερο. Κάνουμε πολύ σύντομες συνδιαλέξεις. Χρησιμοποιούμε πάντα ακουστικά hands free ή blue tooth (προτιμότερα τα πρώτα) ή το κινητό σε ανοιχτή ακρόαση. (Για να μην το βάζουμε κοντά στο κεφάλι μας). Ακόμα καλύτερα να στέλνουμε γραπτά μηνύματα. Όταν μετακινούμαστε και μεταφέρουμε κινητό τηλέφωνο, προσπαθούμε να το έχουμε κάπως μακριά από το σώμα μας (π.χ. σε μια τσάντα). Ποτέ σε τσέπη που είναι σε επαφή με το σώμα μας. (Ισως στο μέλλον κυκλοφορήσουν ειδικά υλικά που να τυλίγουν το κινητό και να λειτουργούν σαν ασπίδα για το σώμα μας). Στο γραφείο αν το έχουμε μακρύτερα από 40 εκατοστά από το σώμα μας δεν υπάρχει πρόβλημα. Εννοείται και όταν ξαπλώνουμε δεν πρέπει να έχουμε ακουμπισμένο κινητό σε μικρότερη απόσταση από την παραπάνω.

Αποφεύγουμε να δίνουμε κινητά σε παιδιά, και σε κάθε περίπτωση τους εξηγούμε τους κινδύνους. Σε ορισμένες χώρες υπάρχουν επίσημες συστάσεις για τη μη χρήση κινητών από ηλικίες κάτω των 16 ή και 18 χρόνων.

Στο σπίτι μας αποφεύγουμε τα ασύρματα δίκτυα. Προτιμούμε τα σταθερά τηλέφωνα και γενικά τα ενσύρματα δίκτυα σύνδεσης με το διαδίκτυο.

Γ. Γενικές προτάσεις για το πρόβλημα.

Α) Βραχυπρόθεσμες. Δεδομένου πως προέχει η εξασφάλιση της δημόσιας υγείας, είναι σημαντικό σε πρώτη φάση να απομακρυνθούν οι υπάρχουσες κεραίες από περιοχές με ευαίσθητες ομάδες πληθυσμού, και γενικά από κατοικημένες περιοχές, αν είναι δυνατόν, (να μπούν στα περίχωρα), ακόμα κι αν αυτό σημαίνει αδύναμο σήμα στα κινητά μέσα στην πόλη (πράγμα που θα τα κάνει πιο επικίνδυνα για το χρήστη τους, γιατί το κινητό εκπέμπει τότε στην μεγαλύτερη ισχύ, για να μπορέσει να επικοινωνήσει με την κεραία). Όμως, ας μην ξεχνάμε πως μέσα στην πόλη υπάρχουν εναλλακτικές λύσεις επικοινωνίας (σταθερή τηλεφωνία δημόσιας χρήσης –καρτοτηλέφωνα, περίπτερα- και ιδιωτική). Επιπλέον, ο χρήστης κινητού αναλαμβάνει μόνος του την ευθύνη για τη χρήση του και μπορεί συνειδητά να μειώσει τον ατομικό του κίνδυνο με τα μέσα που προαναφέραμε. Αντίθετα, οι κεραίες εκπέμπουν «επι δικαίων και αδίκων». Εδώ μπαίνει θέμα στοιχειώδους δικαιώματος για τη δημόσια υγεία.

Οι διάφορες αυτοκόλλητες «ασπίδες ακτινοβολίας» για τα κινητά που πουλιούνται στο εμπόριο είναι άχρηστες (απάτη).

Β) Μεσο-μακροπρόθεσμες. Από τεχνική άποψη είναι δυνατή η αναδιάρθρωση του συστήματος με τη χρήση συστήματος μικροκυψελών και εξελιγμένων συσκευών κινητών πολύ πιο ευαίσθητων. Αυτό σημαίνει συνεργασία και επένδυση κεφαλαίων από τις εταιρείες που φτιάχνουν κινητά τηλέφωνα και από τις εταιρείες κινητής τηλεφωνίας. Ηδη σε ορισμένες χώρες (π.χ. Αυστρία) χρησιμοποιείται δίκτυο πολλών κεραιών με πολύ μικρή εμβέλεια μέσα στην πόλη – μπορεί να είναι π.χ. πάνω στους στύλους του φωτισμού των αυτοκινητόδρομων.

Γενικά, για τις επικοινωνίες προτιμότερη από τη χρήση ασύρματων δικτύων είναι η εκτεταμένη χρήση ενσύρματων δικτύων με οπτικές ίνες. Είναι ασφαλή και μεταφέρουν μεγαλύτερο όγκο δεδομένων με μεγάλη ταχύτητα.

Δ. Νομικά

Ισχύον νομικό πλαίσιο:

Σύσταση του Συμβουλίου της Ε.Ε. 1999/519 (Επισ. Εφημ. Ευρ. Κοιν. L 199/59/30-7-1999), «Περί του περιορισμού της έκθεσης του κοινού σε ηλεκτρομαγνητικά πεδία (0 Ηz-300 GHz)». Θεσπίζει βασικούς περιορισμούς και επίπεδα αναφοράς για τα επίπεδα Η/Μ ακτινοβολίας των κεραιών.

Νόμος 2801/2000 (Φ.Ε.Κ. 46/Α/3-3-2000), «Ρυθμίσεις αρμοδιότητας Υπουργείου Μεταφορών και Επικοινωνιών και άλλες διατάξεις». Ρυθμίζει θέματα που αφορούν την αδειοδότηση, κατασκευή, εγκατάσταση, σήμανση και κατεδάφιση κεραιών.

Κοινή Υπουργική Απόφαση 53571/3839, (Φ.Ε.Κ. 1105/Β/6-9-2000), «Μέτρα προφύλαξης του κοινού από τη λειτουργία κεραιών εγκατεστημένων στην ξηρά». Βασίζεται στη Σύσταση 1999/519 της Ε.Ε. που προαναφέρθηκε και καθορίζει τα όρια ασφαλούς έκθεσης του πληθυσμού στις Η/Μ ακτινοβολίες στην Ελλάδα.

Απόφαση 236/79 (Φ.Ε.Κ. 1649/Β/11-12-2001), «Κανονισμός Αδειών Κατασκευών Κεραιών στην Ξηρά» της Εθνικής Επιτροπής Τηλεπικοινωνιών και Ταχυδρομίων.

Απόφαση Ολομέλειας Συμβουλίου της Επικρατείας 1264/2005. Απαιτεί την εκπόνηση Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων πρίν την αδειοδότηση για εγκατάσταση, επισημαίνει ατέλειες της νομοθεσίας κ.α.

Νόμος 3431/2006 (Φ.Ε.Κ. 13/Α/3-2-2006), «Περί ηλεκτρονικών επικοινωνιών και άλλες διατάξεις». Ο πιο πρόσφατος νόμος σχετικά με κινητή τηλεφωνία κ.λ.π., για τον οποίο γίνεται αναφορά παρακάτω.

Το υπάρχον νομικό πλαίσιο στην Ελλάδα πρέπει να αλλάξει γιατί έχει πολλά κενά, το βασικότερο των οποίων είναι πως δεν ξεκαθαρίζεται ποιός φορέας είναι αρμόδιος να κατεβάσει μια παράνομη κεραία! Υπάρχουν ασάφειες και αντιφάσεις. Επίσης, ο ισχύων σήμερα νόμος (Ν. 3431/2006) δεν καθορίζει ένα όριο ελάχιστης απόστασης κεραιών από σχολεία, νοσοκομεία κ.λ.π., (είχαν προταθεί τα 300 μέτρα), αλλά απλά καθορίζει πως αν η κεραία είναι σε απόσταση ως 300 μέτρα από ευαίσθητες ομάδες πληθυσμού πρέπει τα όρια έκθεσης του κοινού να μην ξεπερνούν το 60% των τιμών που καθορίζονται από την ΚΥΑ 53571/3839/6.9.2000 (ενώ για το γενικό πληθυσμό τα όρια έκθεσης δεν πρέπει να ξεπερνούν το 70% των τιμών που καθορίζει η παραπάνω ΚΥΑ). Τρέχα γύρευε δηλαδή….Ποιός και πότε θα κάνει μετρήσεις και πόσο αξιόπιστες θα είναι αυτές….

Ο συγκεκριμένος νόμος, πάντως, απαιτεί Μελέτη Περιβ/κών Επιπτώσεων για εγκατάσταση άδειας. Προηγουμένως υπήρχε κενό σ’ αυτό το ζήτημα, η Ε.Ε.Τ.Τ. δέν ζητούσε Μ.Π.Ε., γι αυτό και οι εταιρείες δέν έκαναν τίποτα, άν και το Σ.τ.Ε. είχε γνωματεύσει πως πρέπει να υπάρχει. Το αποτέλεσμα είναι πως σήμερα στην Ελλάδα η τεράστια πλειοψηφία των κεραιών είναι χωρίς άδεια.


Ε. Παράρτημα. Τεχνικά/επιστημονικά στοιχεία:

Ορισμοί:

Η Ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία είναι ταλαντώσεις ηλεκτρικών και μαγνητικών πεδίων που διαδίδονται ως κύματα με την ταχύτητα του φωτός μέσα από την ύλη και το κενό. Μπορούν να διαπερνούν ορισμένα υλικά. Αντιπροσωπεύουν μεταφορά ενέργειας.

Τα ηλεκτρομαγνητικά κύματα καλύπτουν μεγάλο εύρος συχνοτήτων. Η συχνότητα είναι ταλάντωση στη μονάδα του χρόνου-συνήθως χρησιμοποιείται η μονάδα Χέρτζ (Ηz – κύκλος ανα δευτερόλεπτο), και τα πολλαπλάσιά της ΚΗz (κιλοχέρτζ, δηλ. χίλια Χέρτζ), MHz(μεγα χέρτζ, δηλ. ένα εκατομμύριο Χέρτζ) κ.ο.κ.

Ορισμένες μορφές αυτής της Η/Μ ακτινοβολίας είναι, με αυξητική σειρά συχνότητας: Τα ραδιοκύματα, τα μικροκύματα, οι υπέρυθρες ακτίνες, το ορατό φώς, οι υπεριώδεις ακτίνες, οι ακτίνες Χ και οι ακτίνες γ (ραδιενέργεια). Το μοναδικό εύρος συχνοτήτων της Η/Μ ακτινοβολίας που εμείς νιώθουμε με τις αισθήσεις μας (σε κανονικές συνθήκες) είναι η υπέρυθρη ακτινοβολία (τη νιώθουμε σαν θερμότητα) και το φώς. Οι πιο υψηλής συχνότητας ακτινοβολίες λέγονται «ιονίζουσες» γιατί έχουν τη δυνατότητα να διασπάσουν μόρια του οργανισμού μας και να δημιουργήσουν «ιόντα», που μπορεί να δράσουν βλαπτικά).

Η Η/Μ ακτινοβολία δεν μπορεί να περιγραφεί με απλό τρόπο. Στη φυσική περιγράφεται με μαθηματικές εξισώσεις (εξισώσεις του Maxwell).

S.A.R.: “Specific Absorption Rate”. Είναι η μέση τιμή ενέργειας που απορροφάται από ολόκληρο το σώμα, ή η ισχύς που απορροφάται ανά μονάδα βάρους του σώματος (W/Kg – Βάτ ανα κιλό βάρους). Ο SAR είναι ένα μέγεθος που εκτός από τη συχνότητα της ακτινοβολίας και την αγωγιμότητα των ιστών εξαρτάται και από τους παράγοντες της έντασης του πεδίου, τον προσανατολισμό του ατόμου σε σχέση με την κατεύθυνση του κύματος, το μέγεθος του σώματος κ.α. Το εγχειρίδιο κάθε κινητού αναφέρει το μέγιστο SAR για το συγκεκριμένο μοντέλο (διάφορες μετρήσεις δείχνουν, όμως, πως συχνά τα στοιχεία που δίνουν οι εταιρείες απέχουν από την πραγματικότητα). Η Ε.Ε. θέτει ως όριο το ποσό των 2 W/kg, (στις ΗΠΑ είναι 1,6), αλλά αυτό το «όριο» είναι αναξιόπιστο, γιατί έχει βγεί με εκτίμηση μόνο των θερμικών επιπτώσεων. Στην ελληνική αγορά τα SAR των διαφόρων μοντέλων κυμαίνονται γενικά από 0,35 ως 1,5 W/kg. Είναι σημαντικό να διαλέγουμε κινητό με χαμηλό SAR.

Στις μετρήσεις της εκπεμπόμενης Η/Μ ακτινοβολίας από κεραίες και συσκευές:

Μετριέται η ένταση (Ε) του ηλεκτρικού πεδίου σε Βόλτ ανά μέτρο (V/m).

Μετριέται η ένταση (Η) του μαγνητικού πεδίου σε Αμπέρ ανά μέτρο (A/m)

Μετριέται η ενεργειακή πυκνότητα του Η/Μ κύματος σε W/m² (Βάτ ανα τετραγωνικό μέτρο) ή mW/cm² (χιλιοστά του Βάτ ανα τετραγωνικό εκατοστό).

Όρια ακτινοβολίας σε διάφορες χώρες:
Όρια ακτινοβολίας Ένταση ηλεκτρικού πεδίου (Ε) (V/m) Ένταση μαγνητικού πεδίου (Η) (A/m) Πυκνότητα ισχύος ισοδυνάμου επιπέδου ηλεκτρομαγνητικού κύματος (Seq) (μW/cm2)
GSM 900 MHz GSM 1800 MHz GSM 900 MHz GSM 1800 MHz GSM 900 MHz GSM 1800 MHz
Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας 1993 41,25 58,34 0,111 0,157 450 900
Ελλάδα 33,00 46,672 0,0888 0,1256 360 720
Ελλάδα νέος νόμος Ν. 3431/2006 28,88 40,84 0,0777 0,1078 315 630
Γαλλία νέο νομοσχέδιο 2005 και απόσταση από κατοικίες 300 μέτρα 0,6 0,6 0,1 0,1
Τυπικά επίπεδα κοντά στην κεραία του κινητού τηλεφώνου 50-300 50-300 200-500 200-500
ΠΟΛΩΝΙΑ, Κοινό σε κίνηση 19 19 100 100
ΠΟΛΩΝΙΑ, Κοινό ακίνητο 6 6 10 10
ΡΩΣΙΑ (1989) 6 6 10 10
ΙΤΑΛΙΑ, ΔΙΑΤΑΓΜΑ 381/1999 6 6 10 10
ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΥΓΕΙΑΣ ΤΟΥ ΤΟΡΟΝΤΟ, 2000 5 6 6 10
Μέσο USA (EPA 1980) <0,13 <0,13 <0,005 <0,005
Μέγιστο για κάτοικους πόλεων USA (EPA 1980) <2 <2 <1 <1
Salzburg Αυστρία (1999) 0,1 0,1
Ελβετία (1/2/2000) 4 4
Τρέχουσα πρόταση Δρ. Cherry (Νέα Ζηλανδία), με στόχο να καθιερωθεί το όριο μέχρι το 2010 0,15 0,15 0,05 0,05
Πρόταση Δρ. Cherry (Νέα Ζηλανδία), μέχρι το 2010 0,06 0,06 0,01 0,01



Φορείς που, κατά πληροφορίες μας, μπορούν να κάνουν αξιόπιστες μετρήσεις (χωρίς να είναι οι μόνοι):

Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, Σχολή Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Μηχανικών Υπολογιστών, Τομέας Συστημάτων Μετάδοσης Πληροφορίας και Τεχνολογίας Υλικών, Εργαστήριο Κων/νας Νικήτα
Πολυτεχνειούπολη Ζωγράφου, Ηρώων Πολυτεχνείου 9, 15780, Ζωγράφου, Αθήνα.
Τηλ.: 2107722285, Fax 2107723557.
E-mail: knikita@cc.ece.ntua




Ευχαριστώ πολύ τον φίλο που μου το έστειλε!